مکانیسم ماشه چیست و چگونه فعال می شود؟
مکانیسم ماشه از پرتکرار ترین عبارتی است که امروزه قطعا با دنبال کردن اخبار روز می شنوید. این مکانیسم در راستای حل اختلاف پیش بینی شده در برجام است. به تعریف بهتر، فرآیندی است که اگر یکی از طرف های برجام به این جمع بندی برسد که طرف دیگر به تعهدات مذکور در این توافق پایبند نیست، می‌تواند به کمیسیون مشترک شکایت کند. سازوکار مکانیسم ماشه یا سازوکار رسیدگی به اختلاف در برجام با اصرار آمریکایی‌ها در این توافق نامه گنجانده شد. تا به ادعای آن ها، اگر ایران از برجام سر پیچی کرد، تحریم‌هایی بین‌المللی که با برجام، برچیده شد، دوباره بازگردند.
به عبارتی در مکانیسم ماشه ، بازگشت خودکار سریع (Snapback) اتفاق میافتد. در این مقاله با راهنمایی بهترین وکیل در تهران به بررسی این ساز و کار می پردازیم با ما همراه باشید.
مکانیزم ماشه
در ابتدا در بررسی مکانیسم ماشه باید بگوییم با توافقنامه هسته‌ای برجام که در سال ۲۰۱۵ بین ایران و شش قدرت جهانی منعقد شد، در قبال تعهد تهران به کنار گذاشتن برنامه تسلیحات هسته‌ای خود، قطعنامه‌های شورای امنیت در تحریم ایران معلق شدند. همین‌جا لازم به تاکید است که این موضوع تعلیق بدان معناست که تحریم‌های شورای امنیت هیچ‌گاه «لغو» نشد. صرفا اجرای آن ها، تا زمانی که پایبندی ایران به تعهدات مورد تایید آژانس قرار گیرد، «تعلیق» شد.
در مذاکرات وین، آمریکا موفق شد بندی را در توافق نهایی بگنجاند که امکان بازگشت تمامی تحریم‌ها در صورت تخطی ایران از اجرای تعهدات را فراهم کند. این بند همان مکانیسم ماشه است که در حال بررسی آن هستیم. اما سوالات بسیاری درباره این مکانیسم وجود دارد.
پیشنهاد ما به منظور مطالعه بیشتر در اخبار روز ایران : فارکس در ایران
مکانیسم ماشه برای ایران فعال می شود
مطابق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که حدود ۸ سال پیش برای تأیید برجام صادر شد محدودیت‌های اعمال‌شده این سازمان در خصوص فعالیت‌های مربوط به موشک‌هالی بالیستیک ایران اکتبر ۲۰۲۳ منقضی می شود. جدیدترین اخبار از مکانیسم ماشه و فعالسازی آن چیست؟
موضع‌گیری‌های اخیر تروئیکای اروپایی درباره تمدید تحریم برنامه موشکی ایران، اعمال تحریم‌های جدید و فعالسازی این مکانیسم علیه ایران، برنامه هسته‌ای ایران و مذاکرات برجام، سوال‌برانگیز شده است. یک رسانه غربی در ادعایی که به قصد اتحادیه اروپا برای فرار از فعالسازی ساز و کار موسوم به مکانیسم ماشه علیه ایران تعبیر می‌شود از تلاش بروکسل برای حفظ تحریم‌های موشکی ضد تهران بعد از اکتبر 2023 خبر داد.
مطابق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که حدود ۸ سال پیش برای تأیید برجام و مکانیسم ماشه صادر شد، محدودیت‌های اعمال شده این سازمان در خصوص فعالیت‌های مربوط به موشک‌هالی بالیستیک ایران اکتبر ۲۰۲۳ منقضی خواهند شد.
در صورت صحت خبر رویترز، رفتار کشورهای اروپایی به معنای آن است که این کشورها قصد فعالسازی ساز و کار موسوم به بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل که به مکانیسم ماشه مشهور است، را ندارند. تنها به دنبال حفظ تحریم های شخصی خود علیه برنامه موشکی ایران هستند.
این سایت و محتوای تولید شده در باب مکانیسم ماشه و سایر اخبار روز ایران، متعلق به تیم حقوقی محمد حاجیلو می باشد. در صورت نیاز به مشاوره حقوقی و کیفری تخصصی می توانید با شماره تلفن وکیل پایه یک دادگستری تماس بگیرید: 09121275588 و 02128425688
فعالسازی مکانیسم ماشه
مکانیسم ماشه که در بند‌های ۳۶ و ۳۷ برجام پیش‌بینی می شود، هنگامی فعال می گردد که یکی از طرف‌های برجام، اعتراض کند. این اعتراض عبازت از این که طرف مقابل، به برجام متعهد نمانده است.
- این شکایت باید در کمیسیونی که در چارچوب برجام و با هدف نظارت بر اجرای آن تاسیس شده، بررسی شود .
- اگر در بازه زمانی ۳۵ روزه، موضوع شکایت یا همان مکانیسم ماشه آنگونه که شاکی می‌خواهد حل و بررسی نشود، شاکی می‌تواند موضوع را به عنوان دلیلی برای توقف اجرای تعهدات برجام در نظر بگیرد. همچنین شاکی می‌تواند با آگاه سازی شورای امنیت سازمان ملل درباره عدم حل موضوع شکایت، عدم اجرای چشمگیر آن را متضمن شود.
- پس از آن، شورای امنیت نیز ۳۰ روز فرصت دارد تا درباره استمرار تعلیق تحریم ها یا بازگشت آن ها قطعنامه صادر کند. اگر در این مدت، شورای امنیت نتواند در این زمینه قطعنامه صادر کند، تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که قبل از برجام برقرار بودند، به طور اتوماتیک بازمی‌گردند.
به این ساز و کار، مکانیسم ماشه یا بازگشت سریع تحریم ها می‌گویند. نکته مهم این ساز و کار، این است که بازگشت تحریم ها، قابل وتو نیست. بلکه عدم بازگشت تحریم ها قابلیت وتو دارد. یعنی رای گیری برای بازگشت تحریم ها انجام نمی‌شود. بلکه برای ادامه تعلیق تحریم ها انجام می‌شود. که حتی اگر شورا به آن رای ندهد، یک عضو دارای حق وتو می‌تواند رای را وتو کند. در نتیجه عملا تحریم ها باز می گردند.
تاثیر مکانیسم ماشه بر تحریمات ایران
با فعالسازی مکانیسم ماشه تمامی قطعنامه های تحریم شورای امنیت علیه ایران که از سال ۲۰۰۶ وضع شدند و با برجام معلق بودند، باز می گردند. در نتیجه این قطعنامه:
- تمامی فعالیت‌های مرتبط با صنعت هسته‌ای ایران، شامل برنامه‌های تحقیق و توسعه، باید متوقف شوند.
- انتقال یا صادرات هرگونه اقلام مرتبط با سلاح هسته‌ای به ایران ممنوع است.
- افراد و نهادهای درگیر در برنامه موشکی و هسته‌ای ایران در فهرست تحریم قرار می گیرند.
- تحریم تسلیحاتی ایران از نو برقرار می شود.
- این قطعنامه‌ها همچنین از کشورهای جهان می‌خواهند بعد از فعالسازی مکانیسم ماشه کشتی های باری از ایران یا به مقصد ایران را بازرسی کنند. محموله‌های غیرقانونی را ضبط کنند.
آمریکا مکانیسم ماشه را فعال می کند؟
در متن قطعنامه ۲۲۳۱ آمده است که هر کشور که در توافق هسته ای شرکت می کند، می‌تواند در صورتی که کشور دیگر را ناقض تعهد تشخیص دهد، مکانیسم ماشه را فعال کند.
با این حال آمریکا و اروپا بر سر کشور «شرکت‌کننده» اختلاف نظر دارند. این استدلال ها به شرح زیر است:
- اروپا استدلال می‌کند که آمریکا در سال ۲۰۱۸ از توافق خارج شده. در نتیجه به لحاظ قانونی دیگر «شرکت‌کننده» محسوب نمی‌شود. پس نمی‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند.
- در سوی مقابل آمریکا می‌گوید که از برجام خارج شده است. نه از قطعنامه شورای امنیت. مقامات ایالات متحده و آمریکایی‌ها استدلال می‌کنند که در تصویب قطعنامه شورای امنیت به عنوان «شرکت‌کننده» حاضر بوده‌اند. از آن‌جا که این قطعنامه همچنان اجرایی تلقی می‌شود، می توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند.
